The Twilightzone. Schemering en creativiteit

The Twilightzone. Schemering en creativiteit

The Twilightzone. Schemering en creativiteit. De invallende duisternis, de schemering, kan mysteries oproepen. Het halfduister met z’n ongemakkelijke schaduwen. Soms lijkt er een heel scala aan griezeligheden in tot leven te willen komen. Liggend in je bed kan dat soms een knap hulpeloos gevoel geven. Het lukt niet iedereen om demonen te negeren. The Twilightzone. Nachtmerriemateriaal en tijd voor griezelverhalen.

Maar toch is dat halfduister ook de plaats waar creatieve invallen zoveel kans krijgen. Als je je er veilig in kunt voelen, tenminste. Als al dat ongrijpbare, half zichtbare je niet langer de rillingen langs je rug doet lopen. Wanneer je niet getormenteerd in een bed ligt te woelen.

Om het daglicht buiten te houden, bouwde kunstenaar Anton Heyboer (1924-2005) samen met zijn vrouwen hun woonruimte in Den Ilp. Ergens in de jaren ’80 begon dat. Een uniek bouwsel van oude balken, oude bussen, aan elkaar georganiseerd met wonderlijke oplossingen Door de jaren heen groeide dat steeds verder uit.

Maar vrijwel zonder ramen.

Binnenin

In die schemerwereld voelde hij zich senang. Daar kon hij het beste leven en werken: vanuit zijn intuïtie. De dag was veel te veel een inbreuk op het “echte leven”, zoals hij het noemde: zijn echte leven. Het leven zoals hij ervoer dat het feitelijk is.

Wat voor de meesten van ons gewoon is, was voor hem juist een vergissing. “Gewoon”, dat ervoer hij als abnormaal. Het echte leven, dat was in die schemering wel mogelijk, maar daarbuiten niet.

Je moet wel heel zeker zijn van wat je zelf beleeft, om zo tegen de grote stroom in te roeien.

Eenmaal binnen in het complex, waar zijn weduwen nog steeds wonen, moeten je ogen wennen aan het duister. Niets is er recht. Alles is er onlogisch, en dat met verve.

Ook aan de normale logica, net als aan alle andere conventies, had hij een broertje dood. Hij zocht geen gemakzucht, maar oorspronkelijkheid. Niets is er zoals je zou verwachten. Dat was niet om bijzonder te zijn, maar om zichzelf steeds weer wakker en helder van geest te houden.

Stille schemering heerst er. Nog steeds.

Daar kon hij rustig werken – met alles wat hij “proefde” in die half verborgen binnenwereld.

En dat leverde een enorme productie van kunstwerken op.

Hierbij: een detail van een werkstuk dat ik in Den Ilp bij Heyboer thuis maakte,’15. Kijk hier voor meer.

Anton Heyboer is inmiddels alweer elf jaar geleden overleden, maar zijn bruiden wonen en werken nog steeds in hun “vrijplaats”.

In 2016 is een dik fotoboek uitgegeven met bijzondere foto’s van hun leven in Den Ilp.: Een leven als kunstwerk.

In Den Ilp is Lotti (onder de naam LiSe) ook al jarenlang bezig met een bijzondere speurtocht, waarover elders (en later) meer. Kortom, er wordt daar hard gewerkt.

Lees ook Het stille uur van de wolf. En kijk bij  Schemering en creativiteit. Lees ook: Op het erf van een kunstenaar. Of: De streken van Anton Heyboer.