Lach! The Resting Bitch Face

Lach!

Lach! Of ik schiet, lijkt het wel soms. Likes en smiles zijn alomtegenwoordig. Kun je van alles aan ophangen aan commentaar, maar nu ben ik even de portrettist. Zelf vind ik het vooral ’n lekkere uitdaging, de sport: om al schilderend een model in de lach te laten schieten, en nou nèt dat ene moment, een flits van spontaniteit, te vangen in een werkstuk. Geen model dat dat lang kan volhouden, en met doen alsof vallen we meteen door de mand. Een nep-lach herkent iedereen. Als nep – inderdaad. En schilder er maar eens tanden in. Die vanzelfsprekend lijken. Of nog wat moeilijker: dat allemaal, maar dan in zoiets prils als een kindersnuit. Lukt me altijd wel, heb ik grote pret om. 

Nee, en denk dat maar niet

En denk maar niet dat het daarom oppervlakkigheid troef is. Of gewoon te vrolijk is voor onze moderne tijd en kunst. Niet serieus genoeg. Kijk, hits als “Don’t worry, be happy“(1999) van Bobby McFerrin; en “Happy” van Pharrell Williams (Van wie hierbij een portret uit 2005 ), die mag je van mij übervrolijk noemen. Maar de woeste uitdaging die een schilder zich stelt om een ander mens aan het lachen te krijgen en lach in een moeite door op het doek te donderen… nee, daar is geen greintje oppervlakkigheid bij.

Uniek

Het zijn heel bijzondere momenten, broos, vol vertrouwen over en weer. Er hoort een echte blik bij, ogen die de kijker later altijd nog aan blijven kijken. Maar die mij op het moment van het schilderen ook treft.

Plicht?

Maar nu dat lachen, gewoon in het dagelijkse leven. Het gemopper als je niet vrolijk genoeg kijkt is notoir. Kent u dat? Is dat alleen bij vrouwen zo? Fotograaf Ed van der Elsken, toch altijd messcherp op jacht naar een rake weergave van de mens die hij voor zijn camera trof, kon het niet laten. Hem hoor je in zijn “My Amsterdam deel 4” (1983) ook zeggen: “Kijk niet zo sacherijnig!”, als een jonge meid niet meteen glimlachend op hem ingaat. Krijgen mannen dat ook naar hun hoofd? Zijn vrouwen  nog steeds verplicht om vriendelijk en tegemoetkomend gedrag te vertonen? (Grrr… Sorry, even een afslag: is de vrouwenemancipatie nog steeds niet voltooid? Oh, vind je nou dat we zeuren? Dan ben je vast een jongetje. Zucht. Dat moest even.) Look here: The Resting Bitch Face.

Held(in)

Intussen: ga er maar aanstaan. De moed opbrengen om een oprechte lach los te durven laten. Tegenover een hele of halve vreemde. Tegen iemand die jou staat te schilderen. Een echte lach, niet afgedwongen. Om jezelf. Om je leven. Om hoe je bent, hier en nu. Als is het maar een glimlach. Dat komt diep van binnenuit.

Geen sinecure.

Maar als je het doet geef je jezelf de ruimte.

Het is een beetje een heldendaad. 

En dat schilder ik nou.

Hierbij: Portret van Pharrell Williams Shine, ’05, detail, olieverf op doek, 30 x 80 cm. Meer over portretten: lees Bigger than life. Maar ga vooral ook naar Ed van der Elsken in het Stedelijk! Tot 21 mei 2017. Of naar zijn films in Eye. Ook al vanwege Amsterdam, natuurlijk.