Beter een ziel op je lijf, dan een brein in je bol – Anton Heyboer

Beter een ziel op je lijf, dan een brein in je bol – Anton Heyboer 

Anton Heyboer, in het Gemeente Museum Den Haag. Een flits van ruig hout, een bliksemschicht die omhoog slaat. Een rolsteen, gehavend, maar alles overleefd, daarbovenop. Geen titel. Maar puur natuur. De natuur, die voor Heijboers gevoel onschuldig is. En een steen die als de ziel is. De lijn rechtop: het weten, geweten. Wist ik best wel.

Man, zonder hoofd – maar wel met ziel. Want meer is niet nodig. Beter zo. 

Rolstenen

Heyboer gebruikte enkel materialen die gehavend waren, die hadden werkelijk ‘geleefd’, die zichtbaar een geschiedenis hadden. Zo gebutst en toegetakeld als ze waren, ze waren blijkbaar in de kern overeind gebleven. Net als de keien die al rollend door rivieren tegen andere keien geslagen werden, aangetast door zand en water, de rolstenen die hem dierbaar waren. Sterker nog: juist daardoor had die kern zich daardoor gepresenteerd.

Op een andere manier kun je, als mens, die kern niet ontdekken. Een veilig en aangenaam leven leiden, angstig en over voorzichtig, dat vond hij een glad en zinloos bestaan. Een niet-geleefd leven. Nutteloos. En nog ‘besmettelijk’ ook, als het ware: dit is wat we als normaal en volstrekt begrijpelijk zien. Maar wat doe je, wat heb je werkelijk in huis als het leven rottig wordt? Waarop kun je terugvallen?

Hoe kun je je kern ooit leren kennen, als je weigert iets met je eigen ‘sores’ te doen? Zo maken zachte, benepen  heelmeesters met hun gezalf slechts stinkende wonden.

Door zijn zware (oorlogs)trauma’s wist Heyboer waar hij het over had. Hij liep daar niet voor weg maar ging er recht op af. Het was zwaar. Maar hij vond zijn eigen kern. Zijn wezen. Vanaf dat moment stond al zijn werk en heel zijn leven in het teken daarvan. 

(In de ets hiernaast, Zonder hoofd, benadrukt Heyboer ook, dat een man/ een mens, de staande figuur,  beter af is zonder een hoofd op zijn lijf.)

Meer: expositie (2017) Anton Heyboer in het Gemeentemuseum Den Haag. Lees meer over Heyboer op deze site. Oerbeelden van Anton Heyboer.  (Voor X. met mijn dank.)