Het rad van avontuur – Piet Mondriaan en Anton Heyboer (3)

Het rad van avontuur – Piet Mondriaan en Anton Heyboer (deel 3)

Ga even kijken in Gemeentemuseum Den Haag, ze hangen nog naast elkaar, t/m 24 september. De o zo simpele verticale en horizontale lijnen van die twee mannen, die vormen een kruis, een middelpunt. Lijnen, het lijkt allemaal niks bijzonders. Maar om een middelpunt heen kan van alles gebeuren…

Draaien om je middelpunt – ongeveer zoals het leven is

Heyboer liet dat kruis zelf al kantelen in zijn systeem, in plaats van een rechtopstaand kruis werd het een Andreaskruis. (Hier in het midden van de plaat, links en rechts ervan zie je er ook twee.) Als je werkelijk wilt ‘leven’, dan is dat als dansen op een koord, dus hij had niets aan starre vastigheid. Uitdaging! Dat zocht hij, en hoe moeilijker hoe beter. Omdat de zekerheid, eenmaal in die kern gevonden, ook in pijn en lijden terug te vinden is. En omdat het ‘gewone leven’, door de doodsheid daarvan, hem ziek maakte.

Dynamisch evenwicht

Mondriaan, de man die zo van dansen hield, zocht hetzelfde ‘leven’ op en koos voor een doek dat op een hoekpunt stond: een ruit. Ruimte en kantelpunt. Zijn lijnen lijken ver voorbij de grenzen van zijn schilderij te gaan, zij strekken zich  uit – zoals hun klank zich voort zou planten als het snaren waren. Vibraties: dat zijn de kleuren. Een levend weefsel dat alles met alles verbindt en overal doorklinkt. Je raadt de lijnen en de kruising al, zelfs als die niet op het doek zelf geschilderd zijn. Misschien ergens achter jou, want je maakt er deel van uit. Mondriaan en Heyboer laten ons merken waar ons leven uit bestaat. ‘Je ziet het pas als je het doorhebt’, zei Johan Cruijff, maar als je het doorhebt dan zie je het overal. Ook het voetbalveld heeft lijnen, en daar wist Cruijff alles van. Ook zo’n kunstenaar met lijnen, zichtbare of niet.

(Lees het vervolg: Knetterende Boogiewoogie,  of heel veel vrouwen) Dit is een vervolg van Het grootst mogelijke denkraam – Piet Mondriaan en Anton Heyboer. Lees over Het systeem van Anton Heyboer.

Hierbij: Details van Victory Boogie Woogie van Mondriaan, 1944, en Het systeem van Heyboer, ets uit 1958. Kanteling dus.

Meer: De twee exposities zijn nog naast elkaar te bezoeken in het Gemeentemuseum Den Haag. Mondriaan t/m 24 september 2017, Heyboer t/m 4 februari 2018. Meer over Johan Cruyff op deze site.