Zo autonoom als een boom – over de zin van kunst

Zo autonoom als een boom – over de zin van kunst

Die boom, die staat daar maar, de mossen glinsterend in de zon. Of ligt daar, omgezaagd en in stukken na de storm, de zaagvlakken als rode zonnen in het late licht. Het maakt ‘m niet uit. Of haar. Ze is. Ze is boom, voor zolang het duurt. En dan nog.

Daar is geen wachten

Geen wachten op hulp, of op publiek. Bewondering speelt geen rol. Er is geen puzzel, geen weemoed, geen eenzaamheid.

Er is groei. Of niet. Nog lang nadien ligt een stam stam te wezen, grauw op de bosgrond, wanneer houdt boom op boom te zijn?

Maakt niet uit. Nee, zelfs dat niet eens, er is niets dat dit zou formuleren. Puur bestaan. Kunnen wij dat aan? Dit niets durven zijn?

Zonder angst, zonder schuld

Geen mens kijkt om naar de boom, geen boom kijkt om naar de mens. Een bliksem slaat in, er vallen gewonden, of erger zelfs. Er is geen vraag bij de boom. Tanks, oorlog, ziekten, een fout klimaat. Het gaat zoals het gaat. En zelfs dat niet eens.

Het zijn mijn ogen die zien: de pracht van de lichtval, de groevige bast, korstmos van vlokkig turkoois. Het blad, de bloei: het is niets – dan mijn mening. Dat zijn mijn ideeën, het is mijn gevoel, mijn sentiment. Of het jouwe. Een boom maalt daar niet om. En ook dat niet eens.

Leef

En wat ben ik anders dan de boom? Een hoop ballast ja – al die gedachten, al die gevoelens. Daar neem ik tijd voor. (Tijd. Ik. Ik, die neemt.) Geen boom die dat doet. Dat is het grootste verschil.

Misschien kan ik zonder. Anders kan ik het wezenlijkste – dat wat de boom wel is – niet wezen.

Zonder? Wat ben ik dan? Geen idee, maar wat ik dan ook kwijtraak, ik zou er vast niet minder om zijn. Al die menselijke trekjes – a waste of time?

Als dat-wat-de-boom-is, de natuur dus, gerust in ieder mens ook aanwezig is, dan zijn we wel druk bezig dat over het hoofd te zien. We kunnen er heus wel bij, maar dat vereist een omweggetje. En dat nemen we niet zo vaak. Sterker nog, het lijkt er in deze tijd op dat we ons uiterste best doen die natuur te vernietigen. Overal om ons heen, en dus net zo goed in ons zelf. Zelf-vernietiging.

Autonoom

Kunst die net zo autonoom is?

Tijdloos?

Kijk hier, naar het onbekende werk uit het archief van Dr. Piers. Dit vond ik aardig autonome kunst. Van een kunstenaar die jarig geweest zou zijn vandaag. Al had ie daar niks om gegeven. Net zo min als een boom. Meer Anton Heyboer op deze site.