Het voornemen van de muis – Toon Tellegen

Het voornemen van de muis – Toon Tellegen

Deze blog is vooral leuk als je het boek al kent. En je moet het maar volhouden om dat allemaal te lezen: precies eenenvijftig hoofdstukken lang tergt de kleine muis zichzelf met zijn voornemen om ook eens van belang te zijn. (Piep-kleine hoofdstukjes, dat wel.) Want hoe pak je dat aan: ‘van belang zijn’? Welke manieren bestaan er om ‘een verschil’ te maken? En vooral: zal hij dat eigenlijk wel kunnen? Je krijgt er plaatsvervangend pijn van in je buik, hoe muis met oeverloze gedachtekronkels aan zichzelf zijn eigen nietswaardigheid bewijst. Gillende onzekerheid, rap afgewisseld met de angst om in het niets te verdwijnen – als hij nooit aan zijn toespraak toe zou komen. Want dat is wat hij wil gaan doen. Het is om de dooie dood geen geringe opgave voor iemand die zo klein is als de kleine grijze muis. 

Valse voorwendselen

En al die eenenvijftig hoofdstukken lang doorleeft de muis alle misselijkmakende hopeloosheid van het ‘iets willen neerzetten’. Zoveel valse voorwendselen om zichzelf hoorndol te krijgen. Zonder dat hij beseft dat er al in het begin van zijn plannetje iets fundamenteels niet klopt. En zoals een slang die in zijn eigen staart bijt vooral pijn kent, heel veel pijn, maar nooit ergens terecht zal komen, zo draait de kleine malende muis in kringetjes rond. Totdat – hij loslaat.

Het begint aan het eind

En pas in hoofdstuk tweeënvijftig zit de verrassing. Bijna aan het eind. De oplossing. Maar niet voordat we juweeltjes van zinnen hebben ontdekt als:  ‘Stel je voor dat wij niet bestonden, dat zou toch verschrikkelijk zijn?’. Of een gedachtegang als: ‘(Woorden) die bedenken mij toch niet? Woorden bedenken niets. Of wel soms?’

Of – het eind zit ‘m in het begin

En de mier, die zichzelf ‘niet iemand’ noemt (net zoals  Anton Heyboer dat deed overigens) en zichzelf daarmee ‘een geval apart’ vindt, die mier zegt: ‘ Vertel ze dat de ontluistering van het onzegbare haar wortels in het verre verleden heeft … en dat die ontluistering al heel lang, eigenlijk té lang voortwoekert… ‘  En ook: ‘Wij, wij zullen het (onzegbare) redden!’ 

Krankjorum? Of bemoedigend?

Wat dat onzegbare is, daarvan heeft de muis geen enkel idee, maar hij vermoedt dat de mier dat wel weet. Prikkelend. Krankjorum. Of surrealistisch. Of dat allemaal tegelijk. Een mier die er geen enkel probleem mee heeft om ‘niet iemand’ te zijn… Dat is nogal wat. En dat voor zulke piepkleine beestjes. Daarvoor moet je bij Toon Tellegen zijn. Verfijnd en zorgvuldig. Bemoedigend.

Hierbij: De piepkleine hamster op de omslag van het boek Het voornemen van de muis van Toon Tellegen (Querido). Het kan niet goed zijn voor het zelfvertrouwen van een muis, dat hij ook al niet zèlf op de omslag van de aan hem gewijde roman staat afgebeeld…

Meer: Lees iets verrassends over Anton Heyboer, ook al zo’n filosoof. Net als de mier in dit boek van de muis.

Voor Dini van de haakse hoeken. En voor de rest.