Het voetje van Rubens – te vinden in Rotterdam

Het voetje van Rubens – te vinden in Rotterdam

Zowaar een hele expositie gewijd aan nou nèt het enige waar een schilder(es) echt los kan gaan: de explosie aan creativiteit, die vooraf gaat aan ‘Het Echte Werkstuk Voor De Opdracht’, namelijk ‘De voor-schetsen’. Werk, waar zo vaak op neergekeken wordt. Maar intussen! Alle remmen los, het danst en feest en bruist, en alles mag. Hoe ziet een engel hoog in de lucht er eigenlijk uit? Hoe kijkt baby Christus bij zijn besnijdenis? Hij zal er zelf geen hout om gegeven hebben, Peter Paul Rubens, als hij in zijn schetsen (in olieverf, zulk lekker spul) ergens eens een foutje maakte. En ach, dan nog, wat is fout eigenlijk. Dus: ga deze maar eens zoeken op de expositie Pure Rubens, die nu in het Boymans van Beuningen in Rotterdam te zien is (zie link onder) – dat ene voetje teveel.

Fouten bestaan niet

Weg-schilderen? Daar nam hij de moeite niet voor, even een plantenpot er – zo ongeveer – over heen en nu niet meer zeuren. Plantenpot met meisjes-tenen, so what? Honden met een houten kop, of een wormvormig aanhangseltje dat zich om een pilaar hen buigt: zolang dat in het eindresultaat (lees: ‘Het Schilderij’) maar gewoon een verdraaide slim vosje was geworden. Dat zal hij wel gezegd hebben tegen zijn schilder-personeel: ‘Dit hier wordt een hond, die kwispelend en kwijlend staat te wachten tot hij de tong krijgt, die zojuist uit de heilige z’n mond getrokken is; en deze krabbel, daarmee bedoel ik dus een vos, en wel op deze plek en in die houding. Je doet je best maar, en als jij klaar bent zet ik er zelf mijn geniale poot nog wel even overheen.’ Hij had een groot en succesvol bedrijf, die man. (Lees verder na de afbeelding)

Het gaat om het spel

Maar in die eerste opzetten voor schilderijen, of wandtapijten of whatever, daarin was Peter Paul gewoon aan het spelen – precies zoals het hoort. Hem ging het om de schwung, de beweging van iedere arm, iedere rug, iedere engel en ieder beest: samen werd dat een wervelstorm met één enkel – dramatisch – plot. Doodsangst bij man en paard als een troep leeuwen aanvalt; janken bij een dode; lachen om Bacchus; ontzag bij Paulus, die ‘het licht ziet’. En zwijmelen bij een mooie vrouw (of man).  Tja, dan zit je niet met een voetje meer of minder. (Lees verder na de afbeelding)

Zoek

En ik hou niet eens van Barok, maar tekenaars blijven tekenaars. En hij kon het. Dus, ik zou er maar eens gaan kijken als ik jou was. Voetje zoeken.

Hierbij: De aanbidding van de koningen, 1609, detail. (Je moet heel goed in de hoekjes kijken.) Een veeg of vijf, zes, en je ziet een kinderkoppie, vol aandacht en gedienstig, rode kraaltjes om en een kelk in de hand. Zwaar of erg vol ook, die kelk, als je naar de schoudertjes kijkt. Er straalt zelfs licht uit. En de kleine plaat: je ziet twee man aan het werk bij het vuur in de smidse van Vulcanus. In een klein hoekje. Van Thetis, die de wapenrusting voor Achilles krijgt.

Meer: Mijn ‘schetsen’ zie je natuurlijk in mijn galleries, zelfs mijn portretten krijgen dat spontane. Iedereen kijkt anders, lees Rubens met andere ogen in de NRC, waarin ook een foutje is gespot: de achilleshiel. (Overigens zie ik onze held met een pijl door de voet, en niet door zijn pees, maar ik was blind voor de andere fout.) De expositie Pure Rubens in het Boijmans van Beuningen in Rotterdam duurt tot en met 13 januari 2019, kijk hier.