Ping! Wanneer is iets kunst?

Wanneer is iets kunst?
Daar was de vraag weer. Als kunstenaar krijg je regelmatig een “overhoring”. Is maar goed ook, dat houdt scherp.
Toen mijn kind erg jong was en vrolijk al rondkleuterend in tuin en atelier ook een zeer creatief mens bleek te zijn, stelde zij mij dezelfde vraag.
‘Mama, wanneer is iets kunst eigenlijk?’
Oeps, daar sta je dan.
Scheppen
Gelukkig hadden we in die periode een nieuw zelfbedacht spelletje in huis. Ping! Zo heette dat. (Lees door na de afbeelding)
Lievelings-tante was in Rome naar de Sixtijnse kapel geweest en de schilderingen van Michelangelo waren uitgebreid besproken. Met name die twee handen. Van God en Adam.
En dat kleine, maar wonderlijk noodzakelijke kleine beetje ruimte tussen de twee vingers. Leegte. Niets. Ruimte. Voor dat moment. Waarop het gebeurt: Dat is de schepping. Creatie. (Lees door na de afbeelding)
Bij gebrek aan woorden noemden we dat Ping! en speelden dat regelmatig na. Als ze net wakker geworden was en uit haar kinderbedje werd gehaald. Vingers naar elkaar toe: Ping! Als ze heerlijk zat te knuffelen met de kat. ‘Voel je dat? Ernie (de kat, inderdaad: we hadden er twee) deed Ping!’ Als je blij met iemand was, en dat even extra sterk kon voelen. Ping! (Lees door na de afbeelding)
Ping?
Een besef van iets wonderlijks en groots. Het ontstaan van iets nieuws. Creatie, schepping, hoe moet je het noemen. De maker van een kunstwerk ervaart het. Maar ook diegene die dat werkstuk ziet, of ondergaat, kan iets van die kracht ervaren. Je voelt het in je lijf. Je merkt het aan je ademhaling. Soms is het maar heel kort. Een bijna ongrijpbare flits. Een kleine rilling soms. Haartjes overeind.
Misschien is het wel de meest ultieme flow. Er stroomt in ieder geval iets.
De uitwerking ervan is ook verschillend. Hoe langer het je bijblijft, hoe ‘groter’de kunst is misschien. Als het dan ook nog een eigen, positieve invloed in je leven blijkt te hebben is dat helemaal indrukwekkend. Dat gebeurt soms. Heel soms.
Dan nog. Je moet er maar net voor open staan op dat moment.
Heilig???
Dat maakt kunstenaars niet ogenblikkelijk tot hele of halve heiligen. Dat mochten ze willen. Die weten ook meestal niet helemaal wat er gebeurt. Maar er bestaan helaas ook meer dan voldoende manieren om kunst maken in te zetten voor eigen overtuigingen. Ruis noem ik dat. Maatschappelijke kritiek bijvoorbeeld, en dan alleen dat benadrukken. Choqueren om bewust te maken. Ideologieën te verheerlijken. Status of een inkomen te verwerven. Gewoontes en sleur. En zo wel meer. Dat doet af aan de oorspronkelijke kracht. Teveel inbreng van ego verstoort.
Oh!
Soms is een werk zo virtuoos, zo adembenemend knap gemaakt dat je in alle verbijstering en enthousiasme geneigd bent om dat tot kunst te bestempelen. Heb dan nog even geduld. Laat de tijd zijn werk doen. Oké, deze kunstenaar heeft keihard gewerkt en iets schier onmogelijks bereikt. Maar wat geeft het werkstuk je uiteindelijk? Was je alleen maar geïmponeerd? Of voel je er er een ziel in, brengt het meer mee dan alleen maar effectbejag?
Een opening naar iets fris en nieuws, misschien kun je het zo noemen. Een kunstenares of kunstenaar die dat bewerkstelligt, dat is pas een hele Piet.
‘Mama, wanneer is iets kunst?’
‘Als het Ping doet!’
Hierbij: Detail van de pastel Wakker worden, kijk hier naar meer van mijn portretten, en de ‘ping’ van Michelangelo
Lees ook: Wat was er voor de Big Bang? Vincent Icke bij DWDD. Wat is het nut van kunst? Of wat Silvia Wittemans kijk op wat kunst is.
Geef een antwoord