Camera obscura, het grootste beroepsgeheim

Camera obscura, het grootste beroepsgeheim

Camera obscura, het grootste beroeps geheim.

Gebruik een camera obscura (inderdaad, we praten over de allervroegste voorlopers van de camera) en je kan ineens realistisch schilderen, kat in het bakkie. En het helpt ook nog om extra Wow!- lichteffecten tegen een donkere achtergrond te creëren: Clair-obscure. (Ik vertaal het even: licht- donker effecten: altijd adembenemend en meeslepend dramatisch.) Dat wist je niet, hè? Lang, lang geleden wist het publiek dat kwam voor een schilderij werkelijk niet wat het zag… ach, de stumperds. Helemaal in tijden zonder film en fotografie. Iedereen in katzwijm, happend naar adem: wat een groot kunstenaar! Waar is de wierook? Zelfs in onze tijd ziet het er nog steeds intrigerend uit. En intussen: die Camera obscura was, en bleef, een heel goed bewaard geheim. Heel erg lang zelfs. Bizar lang. Ik wil niet uit de school klappen –  maar ik doe het toch:

Er klopt iets niet

Als je je niet langer iets op de (visuele) mouw wilt laten spelden door onze beeldend kunstenaars, je weet wel, dat volk dat toch al niet te vertrouwen is, opgelet dan: kunstenaar David Hockney, die zelf in zijn werk echt alle mogelijke vormen van projectie en overige technieken gebruikt (maar dan open en bloot), heeft iets leuks te melden. Hij kreeg door dat zelfs de allerbeste kunstenaar niet kon waarmaken dat hij die overdonderende effecten zo maar naar ‘eigen waarneming’ zou kunnen schilderen. Er klopte iets niet. Hij begreep dat er trucs werden gebruikt, zelfs al was het maar zoiets simpels als overtrekken (waar wel eens op neergekeken wordt – door mensen die zelf niet met tekenen bezig zijn dan wel.) En onze David werd zo nieuwsgierig dat hij het ging onderzoeken. Ga er vooral eens voor zitten, leun zwaar op je Engels en bekijk deze twee video’s: de eerste hier en het vervolg hier. (Zie onder voor de link naar meer) Stuiterend! De schellen vallen van uw ogen. Een existentiële kunstbeschouwerscrisis. (Echt een woord voor galgje.) Sorry. Bel het noodnummer voor begeleiding en nazorg.

(Er zijn overigens nog wel wat meer theorieën over de mogelijke werkwijzes van gouwe (ouwe) schilders, en daar zijn ook video’s van te vinden. Ook over Caravaggio  (Italië) en zijn clair-obscure: Chiaroscuro (da’s de Italiaanse term). En onze Harmenszoon Rembrandt vond dat ook maar wat mooi. Hij was een fan. Je ziet het in zijn werk. Als je kijkt. Ja, dat dan weer wel.)

Sssssst!

Of peins eens over Vermeer en diens wonderlijk zachte sprankelingen. Is ook van alles over te vinden. Vermeer – die overigens woonde in Delft, waar vele opticiens in de begintijd met hun lenzen, spiegels en andere hulpmiddelen zo ongeveer hun uitvalsbasis hadden. Minstens een ervan was een heel goede bekende van Vermeer. Aha! Jaja. Ik zeg maar zo: ik zeg maar niks. Sssssst.

Je hebt me bedonderd, je hebt me belazerd…

Het komt er wel op neer, dat wij allemaal voor het lapje zijn gehouden door de kunstschilders van de laatste vijf of zes eeuwen. Dat is nou pas een beroepsgeheim bewaren, HA!

Een knap lapje, dat wel. Want zonder talent en vaardigheid kom je nog nergens. Toen niet en nu niet. Tja. Dat dan weer wel…

De video’s van David Hockney over de camera obscura: kijk hier deel 1  en kijk hier deel 2 en hier komt nog meer.  Hier nog meer. En hier het slot.

Hierbij: Een modern voorbeeld van clair-obscure, felle lichtval in een donkere achtergrond. Maar deze is alla prima (dat betekent zoveel als: in een enkele zitting, direct in een keer) geschilderd naar model (naar de ‘ waarneming’ dus), en zonder overige hulpmiddelen zoals een Camera obscura. Eg nie.

Daniel, olieverf op paneel, zie ook JessieEileenAlexandra op Instagram.