Be me – Anton Heyboer en Dr. John
Be me – Anton Heyboer en Dr. John
Het werk van Anton Heyboer is nog tot en met 4 februari te zien in het Gemeentemuseum Den Haag, in de zalen met de expositie Het juiste moment. Daar hangt ie, de 8-bladige ets die door de gelijkmatige horizontale vegen van de dotten sisal, waarmee de drukinkt gedeeltelijk is weggehaald, een grote ruimtelijkheid oproept. Kaal verder, en leeg, zoals meer werk in deze zaal. Je hebt je gevoel nodig, je intuïtie, om dit te begrijpen. Maar vooruit, laten we de vertaalslag maken die er nodig is om Heyboer met je brein enigszins te vatten: me, dat betekent bij Heyboer nooit ‘mijzelf, als mens, de mens Anton Heyboer’. De mens Anton Heyboer – dat noemt hij I. Ik. Datgene dat toch al aan rafels ligt bij hem. Niet zo belangrijk ook. Me, dat betekent nummer 1, uit zijn Systeem (zie onder) – het wezen. Dat is waar alles om draait. Het enige waar alles om draait. Niet zijn wezen, maar het wezen, geen spookje of buitenaardse entiteit, maar je eigen wezen-lijkste grondslag: Leven. (Lees verder na de afbeelding. Klik er op voor het hele beeld.)
Niets – is dat dan iets?
In de leegte een enkele man, gewond. Lijdend. Lijden, dat was het leven voor de kunstenaar. Zonder lijden kwam er niets tot stand in de ontwikkeling van een mens. Niets wezenlijks. En even verder, ogenschijnlijk liggend (maar ook boven en onder heeft hij vrijgevochten van onze beperkende normen), nummer 1 – wezen. Met een aanvankelijk wel getekend lichaam, daarna weer weggestreept, en daarna zijn die streepjes weer weggestreept: is het nu tastbaar of niet ga je haast denken. Maar dan doen de krassen die hoofd en lichaam scheiden mij er weer aan herinneren dat het hier beslist niet om denken gaat. (Lees verder na de afbeelding.)
Be
En daarbij een tekst, die familie van een Koan (zie onder) lijkt te zijn. Koan, een korte tekst die je brein door elkaar dendert om je te laten zien wat er voor wezenlijks te zien valt als je je denken niet laat werken. Er staat:
‘what is never done
xxxxxx (doorgestreept stond hier ‘before’, maar dat woord vond hij hier kennelijk nodeloos.)
is be doing
be is never was
xxxxx (onleesbaar, of: allway)
it is
and that is’
Haal de vervoegingen van het werkwoord ‘zijn’ nog eens uit de kast, en besef: het is. Doe de tijd maar weg en besta.
Al is het maar een moment. Juist een moment. Dat is het juiste moment. Thuis. Waar je hoort.
Adem
En dan met grote letters enkel nog de oproep: Be Me.
Wees je wezen. Het wezen.
Die hele zaal ademt die boodschap. Maak onderscheid in wat je als waarheid/ werkelijkheid aanvaardt: Discriminatie in Acceptatie; bewustzijn: The Concience; en deze Be me. In enorme etsen vol leegte – oningevulde ruimte. Letterlijk doorgehaald wat niet van toepassing is.
Dr. John
Ik zou hier zo graag willen zeggen: To be or not to be, that is the question – maar de grote dichter heeft voor die tekst een kleiner denkraam gebruikt dan Heyboer doet. Dan een dichter uit onze tijd: Dr. John bezingt The kingdom of izzness (zie onder voor de tekst), het koninkrijk van ‘is’-heid, dat overeind blijft als heel de wereld verloren gaat. Of: waarin de ‘wereld’ verloren gaat. Wat dan helemaal prima is – zie Heyboer.
Gaat dat zien. Dus. De expositie (klik hier) duurt t/m 4 februari 2018. Te laat? Kijk hier nog eens.
(En sommige etsen zijn nog te koop ook, en te betalen. De hele eeuwigheid in je slaapkamer…)
Hierbij: detail uit Be me uit 1970, de tekst.
Meer: Wat is een Koan. Hier het werkwoord Zijn. Omdat je bent. The kindom of Izzness, de tekst. Het systeem van Anton Heyboer in mijn woorden, met radio-interview. Meer Anton Heyboer op deze site. Voor info en aanschaf: Anton Heyboer, de site.
Voor Lotti, en H. L.
Geef een antwoord