David Lynch in het Bonnefanten – Lokt hij ons in de val, of lokt hij ons er juist uit?

David Lynch in het Bonnefanten – Lokt hij ons in de val, of lokt hij ons er juist uit?

Hij lonkt en lokt en zuigt ons zijn verontrustende labyrint vol duisternis in, David Lynch, niet alleen met zijn muziek en films, maar ook met zijn andere beeldende werk, zoals dat te zien is in het Bonnefantenmuseum in Maastricht momenteel:

Someone is in my house… Slik. Laat dat maar even op je inwerken. Stap de ronde Black lodge in, en ook als je helemaal niets weet van Twin Peaks vind je jezelf terug je in een enorme baarmoeder, een simpele maar bizarre en verbijsterende opmaat voor de expositie. En er is geen uitweg, behalve de prachtig gevaarlijke wereld, die hij met zoveel genoegen schept, in te gaan. Onheilspellend, ongrijpbaar en biologerend – zoals dromen kunnen zijn – aangezogen door de dark side of the moon.

En afgrijselijk

Net als het kleine kind dat in het halfduister in zijn wandelwagentje voor David Lynch’s Six men getting sick (kijk hier) uit 1966 geparkeerd stond en niet weg kon, de ogen groot van schrik, de handjes stijf voor de mond geslagen, en tussen de sirenegeluiden door ‘Mooi, hè’, ‘Vind je het niet mooi?’, toegevoegd kreeg van de twee familieleden die hem (of haar) intussen fotografeerden – net zo staan wij daar verbijsterd en niet begrijpend rond te kijken. Zijn eindeloze stroom beelden vliegen Lynch èn ons om de oren. Het surrealisme ervan  is onze arme hersenen te snel af, en al zitten wij niet, zoals dat kind misschien wel, opgescheept met een trauma voor het leven: de puzzel van David Lynch kan ons danig opbreken. (Tekst gaat verder na de afbeelding)

Want waarom?

Is dit zijn eigen leven? Leeft hij zelf zulke nachtmerries? Of is hij een talentvolle charlatan die goed begrijpt hoe hij halfbewuste angsten kan bespelen, en voor aantrekkelijk vormgegeven horror en kermisattracties op niveau kan gebruiken, terwijl hij zelf homerisch lachend buiten schot blijft? Zwarte humor is ook een luxe. Choqueren als kunst? Doorprikken tot waar het rot? Maar – de man heeft zo’n optimistische, heldere oogopslag.

Misschien, heel misschien, masseert hij onze geest wel min of meer bewust en langzaam aan in de richting van een besef van onze eigen diep weggestopte, maar altijd aanwezige levensangsten?

En dan?

Daagt hij ons uit – haalt hij daarom de rauwe rasp van zijn galgenhumor over ons vlees tot de zenuwen bloot liggen? Onthult zijn werk ons eigen gillende verraad aan onszelf? Is het niet zijn doolhof, maar het onze, zelf-geconstrueerd en wanhopig en zinloos in stand gehouden? (Tekst gaat verder na de afbeelding)

Mysterie

Maar David Lynch legt niets uit. Hij snijdt je de pas af. Hij toont en tergt en wacht af. Grinnikend, volgens mij, want hij weet wel beter. Vol voorpret over wat jij kunt gaan ontdekken.

Laat je meevoeren en verdrink in zijn tovenarij, of red je zelf, en dan ook echt letterlijk zèlf, en weet weer wie je eigenlijk bent. Je zult wel moeten, want wat zijn werk in ons gevoelsleven wakker port is te erg.

Hoe? Kijk –  dat is de uitdaging. Dat kun je alleen zelf ontdekken, dat kun je alleen zèlf maar doen.

Het is even een ei dat je moet leggen – maar dan heb je ook wat.

Dan kan David Lynch toch een vriend blijken te zijn.

Meer: Dat een vader en zoon een totale doorbraak meemaken als in deze scene in Twin Peaks (klik hier), kijk dat geeft mij te denken dus. Een moment van inzicht, nadat je brein door de hele film heen op stomen is gezet, en je er allemaal niet zoveel meer van begrijpt. Of (hier) zo’n enkel moment, waarop duidelijk wordt hoe mensen over het algemeen niet tot contact met elkaar komen – niet luisteren dus – en dan plotseling wèl. Eventjes. Kijk hier de introductie die David Lynch maakte voor de expositie in het Bonnefantenmuseum Maastricht, die duurt t/m 28 april 2019.  Twin peaks: What Laura whisperd, kijk hier. Kijk hier enkele scenes ‘Black Lodge’. Anton Heyboer was zo’n kunstenaar die het  wèl uitlegde, lees hier maar. 

Voor X I